Tonoz ev, mimaride tonoz kullanılarak inşa edilmiş yapıları ifade eder. Tonoz, kemerlerin ardışık veya yan yana dizilmesiyle oluşturulan ve genellikle tavan örtüsü olarak kullanılan bir mimari öğedir. Bu yapılar çoğunlukla tuğla ve harçla örülür ve iç mekândan bakıldığında yarım silindir veya obruk şeklinde bir görünüm sunar. Tonoz evler, estetik görünümleri ve sağlam yapılarıyla dikkat çeker.
İnşaat sektöründe tonoz, bir kemerin düzleme dik bir eksen boyunca hareket ettirilmesiyle oluşturulan örtü sistemidir. Genellikle taş veya tuğladan yapılır ve mekânların üzerini örtmek için kullanılır. İlk örnekleri Mezopotamya ve Mısır uygarlıklarında görülmüştür. Tonozlar, birbirinden bağımsız kemerlerin sıra sıra dizilmesiyle meydana gelir ve yapıların sağlamlığını artırır.
Tonoz Tipleri Nelerdir?
Tonozlar, farklı mimari ihtiyaçlara ve estetik tercihlere göre çeşitli tiplere ayrılır:
- Beşik Tonoz: Yarım silindir şeklindeki en basit tonoz türüdür.
- Çapraz Tonoz: İki beşik tonozun dik açıyla kesişmesiyle oluşur.
- Kaburgalı Tonoz: İç yüzeyinde kemer kaburgaları bulunan tonoz çeşididir.
- Aynalı Tonoz: İç yüzeyi düz olan ve genellikle dekoratif amaçlarla kullanılan tonozdur.
- Haçvari Tonoz: Birden fazla tonozun farklı açılarla kesişmesiyle oluşan karmaşık yapıdır.
Kemer ve Tonoz Nedir?
- Kemer: Mimaride iki sütun veya ayak arasını üstten bağlayan ve üzerine gelen yükleri yanlardaki desteklere aktaran yapı elemanıdır. Yarım daire, basık eğri veya farklı geometrik şekillerde olabilir.
- Tonoz: Kemerlerin ardışık veya yan yana dizilmesiyle oluşturulan üç boyutlu örtü sistemidir. Genellikle tavan veya tünel yapımında kullanılır ve mekânın üzerini örtmek için ideal bir çözümdür.
Tonoz Örtülü Mekânlara Ne Ad Verilir?
Üstü tonozla örtülü mekânlara genel olarak "revak" denir. Revak, bir yapının önünde yer alan, bir kenarı yapıya bitişik, diğer kenarı boyunca sütunların taşıdığı kemer dizisiyle dışa açılan, üstü tonoz, kubbe veya çatıyla örtülü olan açık mekânlardır. Genellikle cami, medrese veya kervansaray gibi yapılarda giriş bölümlerinde veya avluların etrafında bulunur ve hem estetik hem de fonksiyonel amaçlara hizmet eder.
